Wat is weerstand?
Je kent het wel, je wilt wat gedaan krijgen van iemand, je verzoek lijkt vrij redelijk, en toch reageert de ander niet zoals je had gehoopt. Je voelt overduidelijk weerstand. De ander is niet gemotiveerd en werkt niet mee.Wat is weerstand en hoe gaat je daar effectief mee om?
Het lijkt dat weerstand vooral een probleem is die bij de ander ligt, bij jouw medewerkers, cursisten of bij de klanten. Je raakt hier al snel door geïrriteerd. Vaak probeer je de boodschap nog eens stevig te herhalen. Alsof je de ander bijna wilt dwingen iets te doen.
Over het algemeen heeft dit juist het tegenovergestelde effect als resultaat. De ander zal nog meer weerzin laten zien en met de hakken in het zand gaan. Voor de vorm neemt hij of zij bijvoorbeeld de opdracht wel op zich, maar meestal is dit vooral voor de vorm. Er is maar weinig motivatie bij de ander. En wat er al aan motivatie is, is vooral opgelegd van buitenaf (extrinsiek) en geen commitment van binnenuit (intrinsiek).
Is er een mogelijkheid om er onderuit te komen dan grijpt de persoon met weerstand al vlot deze kans.
Hoe herken je weerstand?
In gesprekken met collega’s, medewerkers, gezinsleden, opdrachtgevers, maak je wel eens mee dat je:
- het gevoel krijgt dat ‘iets’ een prettig gesprek in de weg staat,
- merkt dat er veel en vooral lange stiltes vallen in het gesprek,
- gesprekspartner vaak afdwaalt met zijn ogen of er niet helemaal bij is met de gedachten,
- gesprekspartner onrustig is en ongeduldig reageert op jouw uitlatingen.
Is dit het geval, dan voelt jouw gesprekspartner weerstand tegen de wijze van gespreksvoering, tegen het doel van het gesprek, tegen jou als gesprekspartner etc. Meestal komt dit gevoel van ontevredenheid en weerstand niet rechtstreeks naar buiten. De gesprekspartner laat dit vaak impliciet doorklinken en zijn of haar reacties.
Waarom die weerstand?
Jouw gesprekspartner heeft moeite met de soms pijnlijke realiteiten, kan deze moeilijk verteren en heeft de neiging zich de verdedigen. De kern vaak van weerstand. Bovendien is het afhankelijk van hoe jouw gesprekspartner hier in het verleden mee om is gegaan.
Goede communicatieve vaardigheden zijn in dergelijke gesprekken belangrijk. Hiermee kunnen wij de ander helpen zijn gevoeligheden onder ogen te zien en ermee om leren gaan. Vaak is degene met weerstand bang de grip op de situatie te verliezen of zijn of om zijn/haar positie te verzwakken.
Hoe laat weerstand zich zien?
Weerstand laat zich op vele verschillende manieren zien. Soms is het overduidelijk dat het hier om weerstand gaat. Een andere keer is het uiten van weerstand heel subtiel.
Een aantal kenmerken van weerstand:
- Kritiek op de methode – Tijdens het gesprek of overleg hoor je voortdurend kritiek op de gebruikte methodes. Dit is natuurlijk niet in alle gevallen weerstand, maar in veel gevallen is er een onderliggende emotie aan ten grondslag.
- Het vragen naar meer en meer details – Als na een kwartier de ander steeds gedetailleerder vragen gaat stellen en de vragen meer en meer gaat richten op de onderdelen die minder belangrijk zijn, kan er sprake zijn van weerstand. Het lijkt of de ander een niet te stillen informatiehonger heeft en jij voelt je steeds ongemakkelijker hieronder.
- Het overladen met details – Het kan natuurlijk ook andersom. De ander overstelpt jou met zeer gedetailleerde informatie. De antwoorden op jouw vragen laten een zo nauwkeurige opsomming van niets ter zake doende feiten zien. Het is tijd je af te vragen of je hier soms met een vorm van weerstand hebt te doen.
- Rationaliseren – Veel energie stoppen in het bedenken van theorieën is een manier om een situatie minder ernstig te laten lijken. We maken er allemaal wel eens gebruik van. Als je samen een probleem op wilt lossen helpt het niet om mee te gaan in de eindeloze beschouwingen. Rationaliseren gebeurt meestal als het gesprek spannend wordt, een soort escape.
- Samenspannen/moraliseren – Opeens gaat je gesprekspartner het hebben over ‘wij’ en ‘zij’. En duidelijk is dat hij/zij met ‘wij’ bedoelt ‘de verstandige mensen’, ‘de goede mensen’, kortom degene die weten wat goed is. Zo’n poging om jou tot samenspannen te verleiden gaan vaak gepaard met enigszins moraliserende opmerkingen en is een vorm van weerstand.
- Stilzwijgen – Er komt weinig tot geen respons. Als je om reactie vraagt, krijg je deze niet, of de ander laat weten zich wel te melden als hij het er niet mee eens is (wat niet gebeurd).
- Geen tijd! – De ander ziet wel dat het belangrijk is, maar heeft er eigenlijk geen tijd voor. Hij/zij heeft zelfs geen tijd voor een kort gesprek/telefoontje. Geen tijd betekent in dit geval geen prioriteit. De persoon geeft dus aan dat hij/zij het gesprek minder belangrijk vindt en weerstand heeft om er de aandacht aan te besteden die jij vraagt.
Binnen gesprekken kun je niet om weerstand heen. De ander vindt het niet prettig bepaalde zaken onder ogen te zien en geeft daar op een indirecte wijze uiting aan. Aan jou de schone taak om de ander mee te krijgen met jouw ideeën, en op een effectieve wijze te reageren.
Hoe reageer je effectief op weerstand?
Een effectieve manier van reageren is de reden achterhalen van de weerstand. Dit doe je door je te verplaatsen in de ander. Je kunt de weerstand aan de orde stellen, vragen naar de oorzaak en begrip tonen. Wees daarbij duidelijk dat je niet de persoon afwijst omdat je zijn gedrag niet goedkeurt. Streef naar een win-win situatie en houd rekening met de belangen van jou én de ander. Zo blijft jouw gesprekspartner intrinsiek gemotiveerd.
Dit klinkt eenvoudiger dan het is. Belangrijk is het adequaat gebruik te maken van de communicatieve vaardigheden. Tijdens de training Effectief Communiceren van Human Consult besteden wij hier uitgebreid aandacht aan.
We zien regelmatig dat het moeilijker is dan de deelnemers aan de cursus hadden verwacht. Veel oefenen tijdens de training verbetert het effectief met weerstand omgaan.
Ook hier geldt: oefening baart kunst!
