Een eerste indruk maken doe je maar één keer, we weten het allemaal. We zijn niet voor niets wat gespannen bij een sollicitatiegesprek, bij een eerste kennismaking met een belangrijke opdrachtgever of bij het geven van een presentatie. De meesten van ons kunnen het kloppend hart in de keel en het zwembad in de handen wel goed voor de geest halen. Maar waarom is het eigenlijk zo belangrijk om een goede eerste indruk te maken? En vooral hoe vormen we zelf onze indrukken en is dit altijd objectief?
Hoe vormen we onze eerste indruk?
Een eerste indruk vormen gaat razendsnel, binnen 2 tot 3 seconden maken we een vlotte scan van de persoon die tegenover ons staat. Dit gaat gedeeltelijk bewust (“draagt schoenen met hoge hakken, stropdas, is hoffelijk want schuift mijn stoel aan”) en gedeeltelijk onbewust (pupilgrootte, intonatie, houding). Zonder precies te weten waar we onze mening op baseren, hebben we al een vermoeden of iemand ons type is of niet. Maar dit is niet het enige; vanuit onze eigen referentiekader en stemming wordt onze concentratie beïnvloed, wat zien we wel aan gedrag van de ander en wat niet?
Het is niet moeilijk voor te stellen dat na een slechte nachtrust en een stevige hoofdpijn ons oordeel over een vrolijk babbelende en stevig aanwezige sollicitante enigszins anders kan uitpakken.
Kortom, we hebben vlot ons oordeel klaar en hebben mensen in ‘no time’ gecategoriseerd in aardig/niet aardig, wel/niet mijn type, intelligent/niet intelligent of belangrijk/niet belangrijk. We hebben de tekening van de kleurplaat al gemaakt en het is nu alleen nog een kwestie van inkleuren, waarbij vooral de kleuren die wij een rol vinden spelen, worden gebruikt.
Lichaamstaal
93% van de eerste indruk is gebaseerd op lichaamstaal. Uit divers onderzoek is gebleken dat 38% wordt bepaald door stem/intonatie en 55% door lichaamstaal en gezichtsuitdrukking. Wat we daadwerkelijk zeggen, zou dus nog maar 7% zijn!
Natuurlijk is het niet altijd totaal onbelangrijk wat we te melden hebben. Als we aan een potentiële klant vrolijk en opgeruimd vertellen hoe we de PR totaal verkeerd hebben aangepakt bij een vorige opdrachtgever, zal de inhoud zeker meespelen in het wel of niet aan ons de opdracht verstrekken, hoe vrolijk glimlachend we het verhaal ook gedaan hebben.
Beoordelingsfouten
Tijdens de eerste kennismaking beoordelen we dus dagelijks anderen, en dat doen we allemaal. De verkoper beoordeelt zijn klanten en andersom, de personeelsfunctionaris de sollicitanten voor een bepaalde functie. Maar wanneer bijvoorbeeld de personeelsfunctionaris onder woorden moet gaan brengen waarom hij die ene geschikt vindt voor de vacante functie wordt duidelijk hoe moeilijk het is om iemand objectief te beoordelen. Welke fouten maken we zoal bij het beoordelen tijdens een eerste kennismaking?
Selectieve perceptie
Over het algemeen zien we de dingen die ons het meeste aanspreken en daardoor baseren we ons oordeel nogal eens op te weinig waarnemingen.
Stereotypering
Bepaalde kenmerken van groepen mensen passen we automatisch toe op een individu uit de groep.
Eerste indruk
De observaties uit het eerste contact met een persoon worden bepalend voor ons oordeel.
Projectie
Eigenschappen van onszelf zien we ook in een ander zonder dat hier aanleiding voor is.
Halo-effect
Eén gunstige observatie zorg voor een goede beoordeling op alle aspecten.
Horn-effect
Eén ongunstige observatie zorg voor een slechte beoordeling op alle aspecten.
Persoonlijke fout
De beoordelaar laat de algemeen gestelde normen voor wat ze zijn en houdt vast aan zijn eigen beoordelingswijze en normen.
Positiefout
De positie van de beoordelaar bepaalt de beoordeling van een persoon.
Centrale tendentiefout
Bij het beoordelen gaan we al gauw naar het veilige midden, een negatieve beoordeling wordt al gauw wat milder en een positieve beoordeling wordt afgezwakt.
Het valt dus niet mee om een objectief oordeel over iemand of een situatie te geven. En dat terwijl in bijvoorbeeld sollicitatieprocedures het van groot belang is dat ook daadwerkelijk de juiste persoon op de juiste plek komt. Nog steeds kan een slechte indruk ‘dodelijk’ zijn tijdens een sollicitatiegesprek, terwijl het goed mogelijk is dat de sollicitant alle kwalificaties in huis heeft.
Toch wel accuraat
Maar eerste indrukken kunnen wel degelijk kloppen. Het is niet voor niets dat we nogal eens afgaan op ons buikgevoel. Het is voor ons ook een kwestie van overleven; als we iedere prikkel die ons systeem via de zintuigen binnenkomt, moeten analyseren en controleren, zijn we binnenkort allemaal volledig uitgeput. Wel moeten we ons bewust zijn van de vertekening in onze oordelen tijdens een eerste indruk.
Eigen eerste indruk
We zijn ons bewust van het effect van een eerste indruk en hoe belangrijk dit kan zijn. Bekend is dat bij bijvoorbeeld het netwerken op borrels en recepties of bij een sollicitatiegesprek het er om gaat het juiste plaatje af te geven: “Ik ben interessant voor u”. En je wilt de aandacht van de ander vasthouden, want misschien wil je zelf ook nog informatie verkrijgen over dat interessante bedrijf. Het lijkt verdacht veel op daten.
Tips om een goede eerste indruk te maken
- Bedenk van te voren welke indruk je wilt maken en wees je hiervan bewust tijdens de kennismaking.
- Laat een echte, welgemeende glimlach zien, dit werkt nog steeds erg goed voor een zakelijke relatie en geef complimenten
- Vel zelf niet meteen een oordeel over de ander. Geef de persoon altijd een kans, zoals je zelf ook graag zou willen.
- Maak regelmatig oogcontact, laat non-verbaal een geïnteresseerde houding zien, geef oprecht aandacht, luister goed en stel vragen.
- Wees bewust van het feit dat een eerste kennismaking ook hard werken is en maak er werk van.
Voor dit alles geldt natuurlijk ook dat overdaad schaadt.
Ten slotte
Het is echter niet te doen om alle non-verbale uitingen onder controle te houden en bovendien is het niet de bedoeling om te veel te conformeren aan de wensen van de ander, het zou betekenen dat je je uniciteit verliest. Je bent nu eenmaal ook gewoon wie je bent en dat mag je ook laten zien aan de buitenwereld. En als die klik met de ander er niet is, waarom zou je dan nog wat willen met het contact? Vaak is het zelfs zo dat als je niet zo druk bent met jezelf en met de vraag hoe
